20 Temmuz 1969’da Amerikalı astronotlar Neil Armstrong (1930-2012) ve Edwin ‘Buzz‘ Aldrin (1930-), aya inen ilk insanlar oldular. Altı buçuk saat sonra ise Neil Armstrong, ayda yürüyen ilk insan oldu. Armstrong’un ilk adımıyla beraber o ünlü sözünü söylediği bilinir: “Bu, benim için küçük ancak insanlık için büyük bir adım.”
Apollo 11 görevi, ABD Başkanı John F. Kennedy‘nin (1917-1963) 1960’ların sonuna doğru Ay’a inmenin bir milli hedef olduğunu söylemesinden sonra doğmuştu. Aya yönelik son insanlı görev olan Apollo 17 ise 1972’de gerçekleşti.
Kennedy’nin Sözü ile Apollo Programları Başlıyor
Amerikalıların Ay’a astronot gönderme çalışmaları, Başkan Kennedy’nin 25 Mayıs 1961’de Kongre’de sarfettiği şu sözlerle gündeme geldi:
“Şuna inanıyorum ki, bu millet on yıl içinde Ay’a başarıyla bir insan göndermeli ve ardından aynı şekilde Dünya’ya güvenli şekilde getirilmesini sağlamalıdır.”
Bu süre zarfında Amerika Birleşik Devletleri, Sovyetler Birliği ile uzay çalışmalarında rekabet içerisindeydi ve Soğuk Savaş zamanı Amerikası, Kennedy’nin bu teklifini oldukça sıcak karşıladı. 1966’da, dünyanın her yerinden gelen mühendis ve bilim adamlarının beş yıllık çalışmaları ile Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA), ilk insansız Apollo görevini yürütmeye başladı. Bunun amacı, fırlatma aracı ve uzay aracının yapısal entegrasyonundan emin olmaktı.
27 Ocak 1967’de Florida, Cape Canaveral’da Kennedy Uzay Merkezi’nde üzücü bir olay meydana geldi. Apollo uzay aracı ve Saturn Roketi’nin denemesi yapılırken bir yangın meydana geldi ve üç astronot yanarak öldü.
Çıkan aksilikler bir yana, Nasa ve binlerce çalışanı önlerine bakarak daha sıkı çalıştılar. Ekim 1968’de İlk insanlı Apollo denemesi olan Apollo 7, dünyanın yörüngesinde dönmeyi başardı. Bu sayede bir çok sistemin başarıyla çalıştığı ve ay inişi için yeterli olduğu test edilmiş oldu.
Aralık 1968’de Apollo 8, üç astronotu aldı ve ayın karanlık tarafına götürdü ve geri getirdi.
Mart 1969’da Apollo 9 ile Dünya yörüngesinde ilk kez Ay modülü test edildi.
Mayıs 1969’da Apollo 10‘un üç astronotu, tamamen tamamlanan ilk Apollo uzay aracı ile Temmuzda olması planlanan iniş için prova gerçekleştirdi.
1969 Aya İnişi’nin Zaman Çizelgesi
16 Temmuz sabah 9:32’de tüm dünyanın gözleri önünde, Apollo 11 Kennedy Uzay Merkezi’nden içindeki üç astronotuyla birlikte kalktı. Bu astronotlar, Neil Armstrong, Buzz Aldrin ve Michael Collins‘ti. (1930-). 38 yaşındaki sivil araştırma pilotu Armstrong, görevin komutanıydı.
76 saatte 390.000 km (240.000 mil) gittikten sonra Apollo 11, 19 Temmuz’da Ay yörüngesine girmiş bulundu. Ertesi gün saat 13:46’da Armstrong ve Aldrin, Eagle (Kartal) adındaki Ay Modülü ile komuta modülünden ayrıldılar. Collins ise komuta modülünde kaldı. 2 saat sonra Eagle, Ay yüzeyine inmeye başladı ve saat 16:17’de Sessizlik Denizi‘nin (Sea of Tranquility) güneybatı köşesine indi. Armstorg hemen Houston’daki görev kontrol merkezini durumdan haberdar etti ve şu cümlesini kurdu: ‘Kartal (Eagle) kondu.‘
22:39’da, planlanan saatten ancak 5 saat sonra Armstong modülden çıktı. Modül merdiveninden inerken, araca yerleştirilen televizyon kamerası sayesinde başarıyla görüntülendi ve tüm dünyadaki izleyiciler ile buluşturuldu.
22:56’da Armstrong, merdivenden indi ve Ay’ın tozumsu yüzeyine bastı. Tam da bu anda o ünlü sözleri sarfetti:
“Bu, benim için küçük ancak insanlık için büyük bir adım.” (That’s a one small step for a man, one giant leap for mankind.)
Aldrin ise ona 19 dakika sonra katıldı, beraber bölgenin fotoğraflarını çektiler, Amerikan bayrağı diktiler, birkaç bilimsel deney yaptılar ve Houston aracılığıyla ABD Başkanı Richard Nixon (1913-94) ile konuştular.
21 Temmuz 1:11’de her iki astronot da ay modülüne geri döndüler ve kapağı kapattılar. İkisi beraber Ay yüzeyinde uyudular ve Eagle, komuta modülüne yükselmeye başladı. Gitmeden önce Ay yüzeyine bir plak bıraktılar. Başkan Nixon’un imzaladığı plağın üzerinde ise şunlar yazılıydı: “İşte tam burada Dünya’dan gelen insanlar ilk kez Temmuz 1969’da Ay’a ayak bastı. Buraya tüm insanlığın barışı için geldik.”
17:35’te Armstrong ve Aldrin, başarıyla Collins’in yanına geldiler. 22 Temmuz 00:56’da Apollo 11, eve dönüş yolculuğuna başladı. 24 Temmuz 12:50’de ise başarılı şekilde Pasifik Okyanusu’na indiler.
İlk İnişten Sonrası
Aya son ayak basanlar ise Apollo 17 görevindeki Eugene Cernan (1934-2017) ve Harrison Schmitt‘ti (1935-), Ay yüzeyini 14 Aralık 1972’de terkettiler.
Apollo programları çok maliyetliydi ve çok fazla çalışma gerekiyordu. Yaklaşık 400.000 mühendis, teknisyen ve bilim adamından söz edilmekte olup maliyetinin 24 milyar dolar düzeyinde olduğu belirtilmektedir (Günümüzün 100 milyar dolarına eş değer olduğu söylenebilir). Tüm bu bedeller, Sovyetler Birliği’ni uzay savaşında yenmek için ödenmişti ancak Sovyetler Birliği’ni yendikten sonra tüm popülatiresini kaybetmişti.