Havza Genelgesi, Mustafa Kemal Paşa‘nın Havza’da bir miting düzenlemesinin ardından halkta milli şuuru uyandırmak amacıyla 28 Mayıs 1919‘da yayınlanan genelgedir.
Havza Genelgesi Nedir?
Nutuk’ta şu şekilde bahsedilmiştir:
“İzmir’in ardından Manisa’nın, Aydın’ın işgali ve yapılan saldırılar, zulümler hakkında henüz ulus aydınlanmamış ve milli varlığa vurulan bu korkunç darbeye karşı açıkça herhangi bir tepki ve şikayet ortaya konulmamıştı. Milletin, bu haksız darbe karşısında sessiz ve hareketsiz kalması, elbette ulus yararına yorumlanamazdı. Onun için ulusu uyarıp harekete geçirmek gerekiyordu. Bu amaçla 28 Mayıs 1919 tarihinde, valilere ve Diyarbakır’da 13. Kolordu komutanlıklarına, Konya’da Ordu Müfettişliği’ne şu yolda bir genelge gönderdim.”
Gönderilen genelge:
“İzmir’in ve ne yazık ki Manisa ve Aydın’ın işgali, gelecekteki tehlikeyi daha açık hissettirmiştir. Ülke bütünlüğümüzün korunması için, ulusal coşkunun daha canlı olarak gösterilmesi ve devam ettirilmesi gerekmektedir. Yaşayışımızda ve ulusal bağımsızlığımızda gedikler açan işgal ve kendi topraklarına katma gibi olaylar bütün ulusa kan ağlatmaktadır. Üzüntüler ve acılar dindirilemiyor. Sindirilemez ve katlanılamaz olan bu durumun derhâl giderilmesinin, bütün uygar uluslarla büyük devletlerin adalet ve etkisinden sabırsızlıkla beklendiğini göstermek amacıyla, önümüzdeki hafta içinde ve çeşitli illere göre pazartesi başlayıp çarşamba günü başvurunun arkası alınmak üzere, büyük ve heyecanlı mitingler yapılarak ulusal gösterilerde bulunulması ve bunun bütün kasaba ve köylere kadar yaygınlaştırılması, bütün büyük devlet temsilcileriyle Babıâli’ye etkili telgraflar çekilmesi ve yabancı olan yerlerde yabancılar da etki altına alınmakla beraber, düzenlenen ulusal gösterilerde terbiye ve ağırbaşlılığın titizlikle korunması ve Hristiyan halka karşı saldırı, gösteri ve düşmanlık gibi tavırlar alınmaması zorunludur. Yüksek şahıslarınızın bu fikirler etrafında duyarlı ve etkili olmanız nedeniyle işin iyi yönetileceğine ve başarıya ulaşacağına benim tam güvenim vardır. Sonucunun bildirilmesini rica ederim.“
Özetle,
- Büyük ve heyecanlı mitingler yapılarak ulusal gösterilerde bulunulacaktır.
- İstanbul hükumetine etkili telgraflar çekilecektir.
- Düzenlenen ulusal gösterilerde terbiye ve ağırbaşlılık korunacaktır.
- Hristiyan halka karşı saldırı ve düşmanlık gibi tavırlar alınmayacaktır.
Mustafa Kemal’in İstanbul’a Geri Çağrılması
Mustafa Kemal, Havza Genelgesi’nin ardından 8 Haziran 1919’da Savunma bakanı tarafından İstanbul’a çağrıldı. Kim tarafından ve hangi gerekçeyle geri çağrıldığının farkında olan Mustafa Kemal, bu tür emirleri oyalayarak geçiştirmiştir.
Kaynak
- Gazi Mustafa Kemal Atatürk, Gençler İçin Fotoğraflarla Nutuk, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2018.