Tarih Bilimine Giriş
Tarih; kültürü, dini, ekonomiyi, askeri organizasyonu, sosyal yapıyı, üretilen eserleri ve taht değişiklikleri ile antlaşmalar gibi insanoğlunun siyasi faaliyetlerini inceleyen, analiz eden, çözümleyen ve toplumun geçmişten ders çıkarmasına, özüne ulaşmasına, bir bakıma insanlığın ideal düzene ulaşmasına aracılık eden eşsiz bir bilim dalıdır. Kısaca, tarih devamlı ve sistemli şekilde toplumu incelemektir, bu incelemelerde güvenilir kaynakları kullanmaktır. Bu yazımızda Tarih Bilime Giriş konusuna değineceğiz.
Tarihin Kaynakları
Birinci El Kaynaklar (Ana Kaynak)
Tarih, güvenilir kaynaklarla mümkün olmuştur. Tarih anlayışları her devirde değişse de, insanlar farkında olsalar da olmasalar da geleceğe kendilerinden iz bırakma eğilimindedirler. Buna örnek olarak İspanya’da Altamira Mağarası duvarlarındaki döneminin çok ötesindeki boğa resimlerini; yaşadığımız topraklardan, Hititlerden, günümüze ulaşan ve döneminde törensel bir sembol olarak kullanılan Güneş Kursu‘nu ve tarihteki ilk antlaşma olarak bilinen ve Mısırlılar ile Hititler arasında imzalanan ve tarihteki ilk antlaşma olarak bilinen Kadeş Antlaşması‘nı örnek olarak verebiliriz. İşte! Eğer bir eser, tıpkı bu saydığımız örnekler gibi ait olduğu döneme aitse, o dönemin şartları içerisinde oluşturulmuşsa o esere birinci elden kaynak adı verilir. Kitabeler, abideler, arkeolojik buluntular ve para birinci elden kaynaklardır.
İkinci El Kaynak
Ama yok! Eğer bir eser, birinci el kaynaklardan yararlanarak oluşturulmuşsa o esere ikinci elden kaynak adı verilir. Tarihçi Emrah Safa Gürkan‘ın Akdeniz’i karış karış gezerek, tarih arşivlerinde sabahlayarak kendisinden önceki belge ve buluntuları tarihsel yöntemlere uygun şekilde analiz ederek hazırladığı ve Osmanlı döneminde Akdeniz’deki korsancılık faaliyetlerini konu aldığı ‘Sultanın Korsanları’ kitabı, ikinci elden kaynaklara örnek olarak gösterilebilir. Emrah hocamız Osmanlı döneminde yaşamamıştır, korsancılık yapmamıştır, korsancılığa tanıklık da etmemiştir, ancak o dönemlerden kalan hazır bulguları ve belgeleri kullanacak eserini kaleme almıştır.
Tarih’in Yöntemi
Tarih bir bilim dalıdır ve her bilim dalında olduğu gibi kendisine özgü mekaniklere ve araştırma basamakarına sahiptir. Peki nedir bunlar? Sıralayarak ifade edelim.
Bilgi ve kaynak taramasıdır, ikinci ve birinci el kaynaklar listelenir, bu kaynaklara ulaşma yolları ifade edilir. Günümüzde yurt içi ve yurt dışındaki pek çok kütüphanenin veri tabanına internet üzerinden ulaşmak mümkündür.
Listelenen kaynakların sistemli şekilde zamana, mekana ve konuya göre sınıflandırılmasıdır.
Ulaşılan kaynaklardan elde edilen bilgilerin ortaya çıkarılarak yeterliliğinin kontrol edilmesidir. Verilerinin kullanılabilirliği göz önünde bulundurulmalıdır, gerekirse veriler gruplanmalı ve eksiklikleri tamamlanmalıdır.
Kaynakların güvenilirliğinin kontrol edilmesidir. Bu aşamada kaynaklar bir nevi eleştiri süzgecinden geçirilir.
Araştırmanın son aşaması olup elde edilen verilerin birleştirilerek metin haline getirilmesidir.
Tarih ve Diğer Bilimler
Tarih sayesinde birey özünü, toplumunu ve dünyayı tanıyarak öğrenir. Diğer bilimler insanı veya doğayı bir yönüyle ele alırken tarih, insanı her yönüyle ve bütün yaptıklarıyla anlamaya ve anlatmaya çalışır. Tarihin fen bilimlerinden farkı ise tekrarlanamaması, deney ve gözlem yapılamamasıdır.
| Bilim Dalları | Açıklaması |
|---|---|
| Felsefe | Tarihi düşünüş sistemini belirler. |
| Kronoloji | Geçmişten günümüze meydana gelen olay ve olguların zamanını tespit ederek sıralar. |
| Coğrafya | İnsan ve mekanın karşılıklı etkileşimini araştırır. |
| Diplomasi | Siyasi belgelerin cins, şekil ve içerik olarak değerlendirilmesini yapar. |
| Arkeoloji | Kazı yolu ile toprak ve su altındaki maddi kalıntıları ortaya çıkarır. |
| Heraldik | Tarihte devletlerin kullandığı armaları inceler. |
| Etnografya | Toplumların örf, adet, gelenek ce yaşayışlarını inceler. |
| Antropoloji | İnsan ırkını inceler ve kültürlerin gelişimini araştırır. |
| Nümizmatik | Tarih içerisinde basılan paraları inceler. |
| Paleografya | Yazıları, alfabeleri ve bunların zaman içerisindeki değişimlerini inceler. |
| Filoloji | Dillerin tarihini, gelişimini ve değişimini araştırır. |
| Epigrafi | Kitabeleri inceler. |
Tarih bilimine giriş, TYT, diğer bir değişle Temel Yeterlilik Testi’nin Tarih bölümünün ilk konusu olup tarih bilimini anlamak ve özümsemek için gerekli konu olup, müfredatın ilk konusunu oluşturmaktadır, bu konudan bu sene soru beklenmektedir. Öğrencilerimiz bu konu özetini, kısa konu anlatımını okuduktan sonra tarih bilimine giriş test çözmeyi ihmal etmemelidir. Unutulmamalıdır ki konuları özümsemek ancak tarih bilimi pdf veya bu sayfadaki konu anlatımını okuduktan sonra tarih bilimi test çözmekle mümkündür. TYT her öğrencinin girdiği ortak bir sınavdır bu nedenle tüm öğrencilerimize TYT Tarih sınavında başarılar diliyoruz.