Güller Savaşı veya İki Gül Savaşı, İngiltere’nin iki rakip kraliyet ailesi arasındaki mücadelelere verilen isimdir. Bu iki hanedanın isimleri York ve Lancester olup ikisininde kökeni de eski Plantagenet ailesinden gelmektedir. 1455 ve 1485 yılları arasında gerçekleşen savaşın adının ‘Güller Savaşı’ olmasının nedeni Yorkların amblem olarak beyaz gülü, Lancesterların ise kırmızı gülü kullanmalarıdır. 30 yıllık siyasi manipülasyon, katliam ve kısa barışların ardından Güller Savaşı, yeni bir kraliyet ailesinin ortaya çıkmasıyla sona ermiştir.
VI. Henry
1422’de VI. Henry, babası V. Henry’nin yerine gelerek 9 aylıkken İngiltere Kralı oldu. Babasının yaptığı fetihler sayesinde VI. Henry’nin aynı zamanda Fransız tahtı üzerinde de iddiası bulunuyordu. 1445’de dediğim dedik bir soylu olan Margaret of Anjou ile evlendi. Hırsı ve politik idareciliği, VI. Henry’i gölgede bırakmaya yetiyordu. Kralın sarayında her şey dört dörtlük değildi. Kralın siyasete ilgisi neredeyse hiç yoktu ve zayıf bir yöneticiydi. Bu durum, ülkede yaygın bir kanunsuzluk durumuna neden oldu ve gözünü iktidar bürümüş soyluların, kralın arkasından komplo ve türlü entrikalar çevirmelerine neden oldu.
Richard of York
Henry’in lidersizliği, Fransa’daki neredeyse tüm varlıklarını kaybetmesine neden oldu. Bu durum, yozlaşmışlık ve gücün yanlış kullanılması ve ağır vergiler; kızgın mülk sahipleri ve köylülerin 1450’de Kent’te ayaklanmalarına neden oldu.
Jack Cade komutasında Londra’ya ilerlediler ve Kral Henry’ye ‘Kent Halkının Şikayetleri‘ (Complaint of the Poor Commons of Kent) adında bir talep listesi gönderdiler, taleplerin içesinde İrlanda’daki York Dükü Richard’ın İngiltere’ye geri çağırılması da vardı.
Richard of York, III. Edward’ın büyük-torunuydu ve Henry’ye karşı güçlü bir taht iddiası vardı. Henry ise hiçbir zaman Cade’in isteklerini kabul etmedi. Birkaç çatışmadan sonra Henry, Cade’in isyanını bastırdı ve ardından Jack Cade hariç diğer isyancıları affetti. Jack Cade ise tutuklu bulunduğu sırada ağır yaralanmasından dolayı ölmüştü.
Henry, Cade’in isyanının arkasında Richard of York’un bulunduğunu düşünüyordu (Richard’ın isyana dahil olduğuna dair gerçekliği tartışılır nitelikte çok az kanıt vardı). Bu rekabet, 30 yıl ve 3 nesil boyunca Yorklar ve Lancasterlar arasında sürecek savaşa sahne hazırlamıştı.
VI. Henry’nin Akli Dengesi
1452’de Richard of York İngiltere’ye geri döndü ve hayatını Henry’nin yozlaşmış danışmanlarından, özellikle de Somerset Dükü Edmund Beaufort’tan kurtulmaya adadı. Bir ordu kurarak Londra’ya yürüdü ve Henry’ye bağlılık yemini etti. Aynı zamanda Henry’yi Beaufort’u makamından kaldırması konusunda ikna etmeye çalışıyordu. Beaufort, 1454’te Henry’nin akli dengesini kaybetmesi ve artık ülkeyi yönetemeyeceğinin anlaşılmasına kadar görevinde kaldı. Henry’nin hastalığı boyunca Richard, İngiltere’nin Lord Protector’u (Koruyucu Lord) oldu ve Beaufort’u Londra Kulesi’ne hapsetti. Bu bir zaferdi ancak Kraliçe Margaret 1453’te Henry’nin tek oğlunu doğurdu: Edward of Lancester. Bu durumda Richard’ın taht iddiası zayıflamış bulunuyordu. Şubat 1455’te Henry’nin akli dengesini yeniden kazandığı söylendi ve Richard ile bakanları uzağa gönderildi, Beaufort ise yeniden atandı.
St. Albans
22 Mayıs 1455’te Richard of York, Earl of Warwick ünvanlı Richard Neville ile beraber St. Albans’a doğru ilerleyerek Henry’yi hedef aldı. Başarısız görüşmelerden sonra şehrin sokaklarında korkunç bir savaş yaşandı, Henry yaralanırken Beaufort öldü. Yorklar Henry’i esir olarak aldı ve Richard tekrardan Lord Protector (Koruyucu Lord) ilan edildi. Kraliçe Margaret ve genç oğlu ise sürgüne gönderildi.
Blore Heath Savaşı
Richard, İngiltere’de sallantılı şekilde kontrolü ele alsa da; arka planda Margaret, Henry’yi yeniden tahta çıkarmak ve oğlunu yeniden varis ilan etmek istedi. Günlerinin sayılı olduğunu bilen Richard, Lord Salisbury komutasında bir ordu kurdurdu. Salisbury’nin ordusu, Lord Audley tarafından komuta edilen Margaret’in büyük ve iyi ekipmanlı ordusuyla karşı karşıya geldi. 23 Eylül 1459’da Staffordshire’de sayıca ikiye bir duruma rağmen Richard of York, Margaret ve Lancasterlara karşı savaşı kazandı.
Ludford Köprüsü ve Northampton Savaşları
Lutford Köprüsü Savaşı bir mühimmat değil istek ve cesaret savaşıydı. 1459 sonbaharında Henry ve kraliçe bir kez daha York destekçilerini içeren ordularını topladılar. Richard of York, Salisbury, Warwick ve birlikleri ise Henry ve adamlarına karşı durabilmek için Ludford yakınlarındaki Ludford Köprüsü‘ne geri çekilmişlerdi. 12 Ekim gecesi pek çok York birliği kaçtı ve liderleriyle birlikte kaçtı. Richard ise bunun üzerinde İrlanda’ya geri dönmek zorunda kaldı. Ancak Richard ve destekçilerinin Henry ve Margaret ile olan işleri bitmemişti. 1460 Haziranında Richard’ın müttefiki Warwick, binlerce adamıyla birlikte Londra’ya girdi. Henry’nin Northampton’daki ordusuna ilerlerken zafer pek mümkün gözükmüyordu. Ama Henry’ye çaktırmadan, Lancaster komutanlarından bir tanesi Warwick’in ordusunun Henry’nin kampına girmesine izin verdi. Yorklar savaşı kolayca kazandılar ve Henry’yi ele geçirdiler ancak Margaret tekrar kaçmıştı.
Wakefield Savaşı
Richard, Henry’yi kendi kontrolü altında tutarken kendisini ve oğullarını Henry’nin varisi olarak ilan etti. Henry ise ölene kadar kral olarak kalması şartıyla anlaşmayı kabul etti. Anlaşmaları İngiliz Parlamentosu tarafından onaylandı ve Act of Accord (Uyum Yasası) adını aldı. Ancak Kraliçe Margaret ise bu kararı tanımadı ve bir ordu kurarak Yorklara karşı isyan etti. Richar isyanı bastırıp artık bu veraset olayına bir son vermek, konuyu kapatmak istiyordu. İki ordu Sandal Kalesi yakınlarındaki Wakefield Çayırı’nda karşılaştı. Ancak işler Richard’ın planladığı gibi gitmedi ve öldü. Üstelik koparılan kafasına Lancaster ordusu tarafından mızrak saplandı ve insanların görebilecekleri şekilde sergilendi.
Towton Savaşı
Richard’ın oğlu Edward (Earl of March), babasının yerine geldi. Ayrıca Richard’In bıraktığı yerden Lancasterlar ile mücadeleye devam etti. 1461 kışının ortalarında Edward’ın York güçleri Mortimer’s Cross Savaşı’nda Lancasterları yendi. Ancak haftalar sonra II. St. Albans Savaşında adeta yok edildiler. Bu savaş ile birlikte Kraş Henry kurtarıldı ve Kraliçe Margaret ile yeniden birleştiler, fakat Edward pes etmemişti. 1461 martında Kuzey Yorkshire’daki Towton bölgesi yakınlarında bir kar fırtınasının ortasında Edward yeniden Lancaster ordusunun karşısına çıktı. Bu savaşta yaklaşık 50.000 askerin savaştığı ve 28.000 kadarının öldüğü bilinmektedir. Towton Savaşı, İngiliz topraklarının gördüğü en kanlı muharebe sayılmaktadır. Yorklar bu savaşı kazandılar; Henry, Margaret ve oğlu ise Edward’ı İngiltere Kralı olarak bırakıp İskoçya’ya kaçmak zorunda kaldılar.
Güç Tekrar Tekrar El Değiştiriyor
IV. Edward tahtı kazandı ancak Kraliçe Margaret’in güç hırsını hesaba katmamıştı. Nitekim Fransa’daki tanıdıklarının yardımıyla Edward’ı devirmeyi başardı ve kocasını Ekim 1470’te yeniden tahta geçirdi. Edward saklanmıştı ancak boş durmadı. Hemen bir ordu toparladı ve Barnett Savaşı ile Tewksbury Savaşı’nı kazandı. Üstelik Tewsbury’de Henry ve Margaret’in tek oğlunu öldürdü ve ‘kraliyet çifti’ni de Londra Kulesi’nde esir olarak tuttu. İngiliz tahtı yeniden Edward’ın eline geçmişti. 21 Mayıs 1471’de VI. Henry’nin üzüntüden öldüğü açıklansa da bazı tarihçiler Edward’In onu öldürdüğünü düşünmektedir. Kraliçe Margaret ise sonunda bırakıldı ve Fransa’nın Anjou bölgesine döndü. 1482 yılında burada ölmüştür.
Kuledeki Prensler
1483 yılında IV. Edward öldü ve yerine oğlu V. Edward geçti. Ancak IV. Edward’ın hırslı kardeşi III. Richard, Lord Protector olmuştu. Aradan çok geçmeden III. Richard bir komplo planladı. V. Edward ve kardeşinin gayrimeşru şekilde dünyaya geldiğini iddia etti. Gözünü güç bürümüş Richard komplosunda başarılı oldu ve 1483’te tahta oturdu. III. Richard, ‘güvenliklerini sağlamak için’ genç yeğenlerini Londra Kulesi’nde tuttu. Ancak asıl nedeni güvenlik sağlamak değil, tahtına karşı gelebilecek herhangi bir tehditi engellemekti. Günümüzde ‘Kuledeki Prensler’ olarak bilinen iki kardeş, ortadan kayboldu ve Richard, onları öldürmekle suçlandı. Kral halkının gözünde günden güne düşüyordu.
Tudorlar
Richard’ın tahttaki hakkının zayıflaması, Lancasterlı Henry Tudor’un Fransa ve soyluların yardımıyla taht iddiasında bulunmasına neden oldu. Henry Tudor ve III. Richard, Bosworth’ta savaş alanında 22 Ağustos 1485’te karşılaştılar. Mertçe savaştıktan sonra III. Richard ölmüştü. Efsaneye göre Richard’ın tacı, Richard düşer düşmez Henry’ye takıldı. Sonuç olarak Henry, Kral VII. Henry ilan edildi.
Resmi taç giydirme töreninden sonra Henry, Lancaster ve York hanedanlarını barıştırmak için Elizabeth of York ile evlendi. Bu evlilik ile birlikte Güller Savaşı sona ermiş oldu ve yeni bir hanedan doğmuş oldu: Tudor Hanedanı.