Lorenzo de’ Medici, Muhteşem Lorenzo veya İtalyancasıyla Lorenzo il Magnifico; 1 Ocak 1449’da Floransa’da doğup 9 Nisan 1492’de Floransa yakınlarındaki Careggi’de ölen Floransalı devlet adamı, yönetici, sanat ve şiir aşığı aynı zamanda da Medici ailesinin en gözde bireyidir. Kardeşi Giuliano (1453-1478) ile 1469’dan 1478’e kadar ülkeyi beraber yönetmişlerdir. Kardeşinin uğradığı suikastten sonra ise 1492’deki ölümüne kadar ülkeyi kendisi yönetmiştir.
İktidara Gelme
Babası Piero de’ Medici’nin ölümünün ardından Lorenzo, babası ve büyükbabasının yönetim anlayışını takip edeceğini yani mümkün olduğunca anayasal yöntemleri kullanacağını duyurmuştur. Ancak bunu söyleyerek daha çok anlık durumu idare etmeye çalışıyordu. 1471’de halk meclisleri ekonomik güçlerini kaybettiler. Tarihçi Francesco Guicciardini’ye göre Lorenzo’nun yönetim şekli, anayal cumhuriyet içinde iyilik sever bir despotluğu andırıyordu. Floransalıların tutkunu olduğu festivaller ile güçlenen bir despotluk. Bu festivaller ise karnavallar, şenlikler, turnuvalar, düğünler ve asillere ait çeşitli törenlerden meydana geliyordu.
Pazzi Komplosu
Herkesin mutlu olduğu şehirde, 1478’de Pazzi Komplosu olayı yaşandı. Bu olay, şehirde bir şok dalgası yaratmıştı. Pazzi bankası, Papalık Devleti’nin ticari işlerini Medici’lerden alarak yönetmeye başlamıştı. Papa IV. Sixtus, yeğeni Riario ve Pisa Başpiskoposu Francesco Salviati, Pazzileri destekliyor ve Floransa’nın yönetimine onların geçmesini istiyorlardı. Papalık ile Pazziler anlaşarak Lorenzo ve Giuliano’yu 26 Nisan’da paskalya ayini esnasında kathedralde öldürmeye karar verdiler. Başpiskopos ise signoria’yı (hükumet meclisi) ele geçirecekti.
Giuliano adak taşının önünde öldürülmüştü. Ancak Lorenzo ise kilise eşyalarının saklandığı odaya sığınmayı başarmış, komployu yalnızca hafif yaralarla atlatmıştı. Başpiskopos Salviati ise Medici yanlısı Gonfaloniere Petrucci tarafından yakalandı ve tutuklandı. Ardından ise bir grup Medici destekçisi tarafından Palazzo Vecchio’da piskopos kıyafetleri ile birlikte asıldı. Halk, Medicilerin yanında durmuştu; komplocular yakalandılar ve halk tarafından linç edilerek öldürüldüler. IV. Sixtus ise kendisinin de desteklediği ve iki rahibinin bizzat katıldığı kathedraldeki komployu umursamadan rahiplerinin asılmasını öne sürerek Floransa’dan Lorenzo’nun Papalık’a teslim edilmesini istedi, eğer teslim edilmezse de Floransa’yı tecrit altına alacağını söyledi. Şehir halkı ve şehrin din adamları, bu isteği reddetti. Durum, Napoli Kralı I. Ferdinand’ın da papalığı desteklemesi nedeniyle çok kritikti. Floransa yönetiminin ise Milan’dan gelecek sınırlı yardım ile Fransa’nın teşvikleri dışında başka bir güvenceleri yoktu.
Bunun üstüne Lorenzo derhal tek başına Napoli’ye gitti. Yüzyılın en zalim liderlerinden birine tek başına gitmek, büyük bir cesaret gerektiriyordu. Ancak Lorenzo’nun bu cesareti, onu başarıya ulaştırmıştı. Ferdinand belki telaşlanmıştı, belki Lorenzo’dan para teklifi almıştı, ama sonunda anlaşmaya vardılar ve iki ülke arasında barış imzalandı. Bu sayede Papa IV. Sixtus’un kimsesi kalmamıştı, karara boyun eğmek zorunda kaldı.
‘Muhteşem’ Lider ve Sanat Hamisi
Lorenzo, gerginliği sonlandırmasıyla büyük prestij sahibi oldu, ünü daha da arttı. Bundan sonra ‘Bilge’ olarak değerlendiriliyordu, ‘İtalya’nın sahip olduğu hastalıklara karşı bir ilaç’ gözüyle bakılıyordu ona. Üstelik sahip olduğu popüleriteyi, Sforzaların yaptığı gibi kendisini dük ilan ederek kullanmamıştı. Kendisini, meclis binasını yenileyerek tatmin ediyordu. Yeni köşkü Poggio a Caiano ise bir kraliyet konutunun tüm görkemliliğine sahipti.
Böylelikle Mediciler adım adım olmayı reddettikleri duruma yaklaşıyorlardı. Lorenzo, Roma soylu ailelerinden Orsiniler ile evlendi. Kızları Maddalena, Papa VIII. Innocent’in oğullarından biriyle evliydi. En büyük oğlu Piero ise başka bir Orsini ile evlenmişti. Oğlu Giovanni 13 yaşına geldiğinde Lorenzo, onun için VIII. Innocent’tan bir kardinal şapkası almıştı, ileride kardinal ve sonrasında ise Papa olacak ve Papa X. Leo olarak anılacaktı.
Şüphesiz, Lorenzo basit ve normal bir insandı. Hal böyleyken ‘Muhteşem’ adıyla anılıyordu. İtalya’da o zamanlarda bu, yağcılık için sık kullanılan bir sözcüktü. Ancak bu sözü günümüzde kullandığımız haline yükselten kişi, Lorenzo’dur.
Diğer krallarla Lorenzo arasında bir fark vardı: Diğer krallar hazine kasaları boş kaldığında bile lüks ve şatafat içinde yaşamaya devam ederlerdi. Bunu Lorenzo yapamazdı. Ancak Lorenzo’nun cömertliğinin kaynağı florin akan nehirler, gittikçe kuruyordu. Bu, biraz da kendi hatası sayılabilir. Medicilerle birlikte halkta güç açlığı artarken iş kabiliyetleri düşüyordu. Ek olarak ekonomik durum çok da iyi sayılmazdı. Avrupa’da yeni rakipler ortaya çıktıkça Londra, Lyon ve Bruges’teki Medici bankası şubeleri iflas ediyordu. Kamu yani signoria hazinesi harcamaları doğrulanmadığı sürece Medici bankasının iflas etmediği görülüyordu. Medici bankası ile signoria hazinesi arasındaki sermaye transferleri, modern devletlerdeki kamu bankaları ve özel bankaları arasındaki transferlere benziyordu.
Ailenin sanatçıları, mimarları ve yazarları himaye etmesi; ekonomik kaynaklara ekstra yük bindiriyordu. Lorenzo aynı zamanda antik döneme ait yazıları toplamakla birlikte kendi köşkleri olan Careggi’de, Fiesole’de ve Poggio a Caiano’da Platonik Akademisini kurdu. Bu akademi, daha çok yakın arkadaşlar grubu gibiydi. Öğretmeni Marsilio Ficino, Hümanist Pico della Mirandola ve Pazzi Komplosu’nda hayatını kurtaran Şair Angelo Poliziano gibi.
Lorenzo’nun itibarı savurgan konukseverlikten ibaret değildi. Aynı zamanda oldukça yetenekli bir şairdi. Tuscan lehçesi yerine Latin lehçesini tercih etmesi, o zamanlarda çok dikkat çekiciydi. Sanatçılara da ayrı bir ilgisi vardı, Diuliano da Sangallo, Botticelli, Verrocchio ve Verrocchio’nun öğrencisi Leonaro da Vinci; himayesindeki sanatçılardan yalnızca birkaçıydı. Hayatının sonuna doğru, San Marco’daki bahçesinde bir heykelcilik okulu da açtı. Orada yetenekleriyle ilgisini çeken ve daha sonradan köşküne davet edip öz oğlu gibi bakacağı 15 yaşında bir genç de vardı: Michelangelo.
Ölümü
Pico della Mirandola’nın önerisi üzerinde Lorenzo, Dominikan keşişi Giralamo Savonarola’yı vaaz vermesi için 1490 yılında San Marco’ya davet etti. 1 Ağustos’ta vaaz kürsüsüne çıktı ve sürekli Medicileri, Papalığı ve tüm Hristiyanlığı kötülüyordu. Festivallerden yorulan Floransalılar, onun kişisel zevklerden arınma çağrılarını, korkunç kehanetlerini ve ‘despot’un yakın bir zamanda öleceğine dair çağrılarını dinlediler. Ancak özellikle Lorenzo hakkında gerçeğe dönüşecek kehanetler uydurmak çok kolaydı. Çünkü zaten üç yıldır sağlığı kötü gidiyordu ve bu bir sır değildi.
Lorenzo de’ Medici, büyük olasılıkla ilahi dinleyerek barış içinde ölmüştür, ancak Savonarola tarafından lanetlenip öldüğü de rivayet edilmektedir.
Lorenzo’nun cenaze töreni, istediği gibi sade olarak düzenlenmişti. Ancak tüm Floransa halkı, erken gerçekleşen ölümü nedeniyle (öldüğünde 43 yaşındaydı) içtenlik ve saygıyla hareket ediyordu. Sonunda San Lorenzo’ya gömüldü.
Muhteşem Lorenzo, tam yeni bir tarihi çağın başlayacağı dönemde ölmüştü. Ölümünden altı ay sonra, Kristof Kolomb, ‘Yeni Dünya’ya ulaşmıştı. İki yıl sonra ise Fransız Kralı VIII. Charles’ın yarımadada yarım yüzyıl boyunca savaşa ve kavgalara neden olacak aptalca İtalya Seferleri başladı.